Saç Dökülmesinde Stresin Rolü

Felsefe tarihinde Descartes ruh ve bedenin iki ayrı töz (cevher) olduğunu söylemişti. Bugün psikolojik süreçlerin bedensel etkileri olduğunu biliyoruz. Aynı şekilde bedensel durumların da psikolojik ruh haline etkileri mevcut. Örneğin stres ciltte sivilcelere (akne) yol açabilir. Psikosomatik denilen durumlar, ruh hali ile bedenin ilişkisini oldukça net bir şekilde ortaya koymaktadır.

Strese Bağlı Saç Dökülmesi

Bunlardan birisi hiç şüphesiz saç dökülmesidir. Saç dökülmesinin genetik ve çevresel olmayan nedenleri psikolojik olabilmektedir.

Telogen effluvium

Bu saç sorununda saçlar kendilerini deyim yerindeyse bir tür dinlenme moduna sokarlar. Böylece büyümeleri ya yavaşlar ya da durur. Normalde saçlarımızın çoğu sürekli büyürken, telogen effluvium durumunda saçların %25’den yani çeyreğinden daha fazlası kendisini dinlenme durumuna iter. Bunun nedeni genelde stres olabilirken, aynı zamanda hormon düzeylerindeki farklılıklar ve yetersiz beslenmeden kaynaklanabilmektedir.

Trikotilomani

Grekçe triko saç demektir. Tillo ise ‘’çekme’’ anlamına gelir. Mani ise manik depresyonda kullanıldığı gibi, ‘’coşku, delilik, öfori’’ anlamlarını karşılar. Kısaca köken bilimi (etimoloji) olarak bakacak olursak, saç çekmeye dair duyulan delilik derecesindeki aşırı istek demektir.

Trikotilomani durumu gergin veya anksiyetik kişilerin yaşayabileceği bir sorundur. Bu durumda bireyler sakal  ve saç bölgelerinden tüyler kopartırlar. Tüyleri çekme alışkanlıklarının doğmasına neden olan şey endişe ve strestir. Böylece dolaylı da olsa bu durum saç dökülmesi veya saç seyrelmesine yol açabilir. Saçlara zarar veren bir davranış sorunudur.

Trikotillomani neden olur?

Trikotillomani alışkanlığı veya problemi, kesin olarak bilinen bir nedenle ilişkilendirilmemiştir. Bilinen bir sebebi mevcut değildir. Çoğu zaman anksiyete ve panik atak gibi endişe temelli psikiyatrik bozukluklara bağlı olarak geliştiği düşünülmektedir.

Bazı çalışmalar trikotillomani rahatsızlığının, internet bağımlılığıyla ilişkili olabileceğini bile öne sürmektedir. Bu bağlamda saç yolma hastalığının, hayatımızın bir parçası haline gelebilecek ve nedeni kestirilemeyen ancak birden fazla gizemli nedene bağlanabilen bir hastalık olduğunu söyleyebiliriz.

Stres Doğrudan Saçları Döker Mi?

Stres kavramı İngilizce lisanında kullanılan bir kelimedir. Türk Dil Kurumuna göre anlamı ‘’ruhsal gerilim olgusuna tekabül eder.

Stres gerek iş hayatında gerek ilişkilerimizde deneyimlediğimiz olumsuz bir duygudur.  Stres doğrudan alopesi areata yani saçkıran hastalığına yol açabilir. Saçkıran rahatsızlığı da saçları dökmektedir. Bu demek oluyor ki stres dolaylı olarak saçların dökülmesinden mesul olabilir.

Stresin saç saçlığına olan diğer etkileri

Stres sadece saç dökülmesine yol açan bir duygu değildir. Saç sağlığını bir çok yönden etkileyen bir duygudur.

Saç Dökülmesinde Anksiyetenin Rolü

Anksiyete dünya çapında depresyondan sonra en sık rastlanan psikiyatrik rahatsızlıktır ve bir tür kaygı bozukluğudur.

Kaygı bozukluğu stres duygusuna yol açabilmektedir. Hatta kalp ritimlerini bile olumsuz etkileyebilmektedir. Anksiyete yaygın olduğu için önemsiz görülür ancak hem bedensel hem zihinsel açıdan bir çok zararı mevcuttur.

Toplumun en az %17’lik bir kısmı kaygı bozukluğu yaşamaktadır. Bunun nedenlerinden biri hiç şüphesiz aslında evrimsel açıdan ‘’savaş ya da kaç’’ prensibi gibi doğal ve normal bir duygunun bozulmasıdır. Kaygı tek başına bir sorun değildir. Kaygı bozukluğu ise yaşanan endişe duygusunun sürekli olması, uykudan ilişkilere kadar bir çok unsuru kötü etkilemesiyle karakterize bir hastalıktır. Bu yüzden tedavi edilmesi bir gerekliliktir.

Kadın popülasyonunda erkeklere göre anksiyete daha sık gözlemlenen psikiyatrik bir bozukluktur ancak her iki cinsiyeti de etkilemektedir.

Anksiyete strese yol açabilir, hormonlara zarar verebilir. Bu bakımdan saç dökülmesiyle yakından olmasa bile az çok ilgilidir diyebiliriz. Anksiyetenin ayrıca sosyal kaygı bozukluğu ve ayrılık anksiyetesi başta olmak üzere tanımlanmış birden fazla türü vardır.  

Kaygı bozukluğunun (anxiety) belirtileri

• Gerginlik veya öfke hali
• Panik atak duygusu
• Karamsarlık
• El terlemesi
• Yorgunluk veya halsizlik
• Bağırsak ve sindirim problemleriyle beraber hazımsızlık 
• Odaklanma güçlüğü
• Nefes alış verişinde hızlanma (hiperventilasyon)
• Kalp atış hızında artış
• Uykusuzluk ve çeşitli uyku sorunları
• El titremesi ve üşüme

Depresyonun Saç Dökülmesine Olan Etkisi

Depresyon dolaylı olarak saç dökülmesine etkide bulunabilmektedir. Depresyon ve majör depresyon (clinical depression) vücuttaki hormonların dengelerini bozabilmektedir. Bu da saç dökülmesine olumsuz gelecek artı bir etki demektir.